Bilingual: Πώς ζουν οι έφηβοι στην Ιαπωνία;
Η στήλη «Bilingual» του blog μας περιλαμβάνει άρθρα γραμμένα στα Ελληνικά, με βασικά keywords επισημασμένα και μεταφρασμένα στα Ιαπωνικά. Ο σκοπός είναι οι αναγνώστες να μάθουν περισσότερα πράγματα γύρω από την Ιαπωνία, αλλά και να διευρύνουν το λεξιλόγιό τους.
Πρωινό περπάτημα σε δρομάκια γεμάτα λουλούδια, χαρούμενες καλημέρες και τρέξιμο όταν ακούς το κουδούνι του σχολείου και συνειδητοποιείς ότι έχεις αργήσει (遅刻する, chikoku suru).
Υπάρχουν εκατοντάδες anime και manga που ξεκινάνε κάπως έτσι. Στη συνέχεια, ο μαθητής-πρωταγωνιστής μπορεί να βρει κάποιο μαγικό τετράδιο (ノート, nōto), να συναντήσει μια γάτα (猫, neko) που μιλάει, να του ανακοινωθεί πως γίνεται Shinigami ή απλά να μπει σε κάποια σχολική λέσχη (クラブ, kurabu).
Πώς είναι όμως, στην πραγματικότητα, το να είσαι έφηβος στην Ιαπωνία; Όλη η μαγεία των anime εντοπίζεται και στην καθημερινή ζωή (日常生活, nichijou seikatsu) των παιδιών;
Οι 2 πρώτες χρονιές στο γυμνάσιο
Αν πάρουμε ως αφετηρία τον τελικό στόχο του μέσου μαθητή –να πετύχει στις εισαγωγικές εξετάσεις για το πανεπιστήμιο (大学の入学試験, daigaku no nyuugakushiken), μπορούμε να φανταστούμε μια ζωή πιεστική, σχεδόν όπως και των Ελλήνων μαθητών. Οι Ιάπωνες μαθητές όμως έχουν ακόμα πιο απαιτητικό πρόγραμμα: γιατί για να μπεις σε ένα από τα λεγόμενα καλά πανεπιστήμια, πρέπει να περάσεις πρώτα σε ένα αντίστοιχα καλό λύκειο (高校, koukou). Οι προετοιμασίες αρχίζουν από την τρίτη γυμνασίου, ίσως και νωρίτερα. Αλλά ας αρχίσουμε με κάτι πιο ανάλαφρο.
Στην πρώτη τάξη του γυμνασίου (中学, chuugaku), οι μαθητές μπαίνουν σε κάποια λέσχη εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Οι λέσχες αυτές διαφέρουν ανάλογα το σχολείο (学校によって, gakkou ni yotte), αλλά συνήθως αφορούν κάποιο άθλημα ή καλλιτεχνική δραστηριότητα. Οι περισσότεροι μαθητές μένουν στην ίδια λέσχη για όλες τις τάξεις, εστιάζουν σε αυτή και στο τέλος της χρονιάς οργανώνουν κάποια παρουσίαση ή εκδήλωση.
Οι λέσχες έχουν πολύ συχνές συναντήσεις, περίπου από τις 4:30 ως τις 6:00 το απόγευμα καθημερινές και Σαββατοκύριακα (週末, shuumatsu). Για τους περισσότερους, αυτές είναι οι πιο διασκεδαστικές στιγμές της μέρας. Τα μέλη γίνονται στενοί φίλοι και οι αναμνήσεις (思い出, omoide) μένουν για πάντα μαζί τους, ενώ πάντα έχουν μαζί και κάποιον υπεύθυνο καθηγητή για να τους οργανώνει καλύτερα!
Έτσι, τα παιδιά μένουν στο σχολείο από τις 8 το πρωί ως τις 6 το απόγευμα. Αρχίζουν με το homeroom την πρώτη ώρα, δηλαδή βρίσκονται όλοι στην ίδια αίθουσα με τον υπεύθυνο καθηγητή, παίρνουν παρουσίες, γίνονται ανακοινώσεις, μοιράζονται οι δουλειές της μέρας, όπως η καθαριότητα της τάξης που είναι ευθύνη των μαθητών, και πολλές φορές οι καθηγητές δίνουν συμβουλές (相談, soudan) και απαντούν σε ερωτήσεις. Ύστερα, συνεχίζουν με τα μαθήματα της μέρας και τις λέσχες. Η μέρα κλείνει με μελέτη ή και φροντιστήρια (塾, juku).
Η τρίτη γυμνασίου
Ας γυρίσουμε στον στόχο του μέσου μαθητή: να περάσει σε ένα καλό πανεπιστήμιο, δηλαδή ένα πανεπιστήμιο με καλή δικτύωση στην αγορά εργασίας. Οι κορυφαίες εταιρίες επιλέγουν τέτοια πανεπιστημιακά ιδρύματα για αναζήτηση πρακτικάριων και υπαλλήλων, ενώ πιο παλιά διοργάνωναν και job fairs (就職説明会, shuushoku setsumeikai) για να έρθουν σε επαφή με τους φοιτητές και να καλέσουν κάποιους σε συνέντευξη.
Για να μπει ένας Ιάπωνας μαθητής σε αυτόν τον κόσμο, πρέπει να αρχίσει περνώντας σε ένα καλό λύκειο. Για αυτό, η σκληρή προετοιμασία αρχίζει στις αρχές της τρίτης γυμνασίου (ίσως και νωρίτερα από αυτό). Με λίγα λόγια, στην Ιαπωνία αρχίζεις να σκέφτεσαι την επαγγελματική σου αποκατάσταση από τα 14.
Τα μαθήματα που συμπεριλαμβάνονται στις εξετάσεις είναι συνήθως τα Ιαπωνικά (国語, kokugo, “εθνική γλώσσα”) τα μαθηματικά (数学, suugaku), η φυσική (理科, rika), οι κοινωνικές επιστήμες (社会科学, shakai kagaku) και τα Αγγλικά (英語, eigo). Μπορεί να πρόκειται για κοινές εξετάσεις δημοσίων λυκείων, ή εξετάσεις που έχουν συνταχθεί αποκλειστικά από κάποιο ιδιωτικό σχολείο.
Όσο οι απαιτήσεις αυξάνονται, οι μαθητές σταματάνε τις δραστηριότητες με τις λέσχες τους περίπου από τη μέση της σχολικής χρονιάς. Μάλιστα, όπως και οι Έλληνες μαθητές, μπορεί να μην ασχολούνται με τα μαθήματα του σχολείου τους και να εστιάζουν μόνο σε ό,τι μαθαίνουν στο φροντιστήριο, λύνοντας ασκήσεις εισαγωγικών εξετάσεων από προηγούμενα έτη.
Η ζωή στο λύκειο
Το λύκειο είναι εξίσου απαιτητική περίοδος, με πιο εντατικές προετοιμασίες. Ακόμα και στις διακοπές (2 εβδομάδες τον χειμώνα και την άνοιξη και 1 μήνας το καλοκαίρι), τα παιδιά παίρνουν ασκήσεις που πρέπει να παραδόσουν με την επιστροφή τους.
Πάλι, οι 2 πρώτες τάξεις συνδυάζουν μαθήματα και λέσχες, ενώ οι περισσότεροι μαθητές εστιάζουν μόνο στο σχολείο και το φρονιστήριο όταν μπουν στην τρίτη λυκείου. Οι προσδοκίες (期待, kitai) είναι υψηλές τόσο λόγω της κοινωνίας, όσο και των στόχων των ίδιων των μαθητών. Έχουν μόνο μία ευκαιρία τον χρόνο να περάσουν στη σχολή της επιλογής τους και το ιδανικό είναι πάντα να το καταφέρνουν με την πρώτη, ενώ αξίζει να αναφέρουμε και πως οι εισαγωγικές εξετάσεις διαφέρουν από πανεπιστήμιο σε πανεπιστήμιο.
Στον ελεύθερό τους χρόνο δεν διαφέρουν και τόσο από την εικόνα του εφήβου που έχουμε στο μυαλό μας: έχουν κοινωνική ζωή με εξόδους και ψώνια, αναζητούν τα νέα trends, ερωτεύονται και δημιουργούν. Οι πιο τολμηροί κάνουν τη δική τους επανάσταση μέσα από την τέχνη: φτιάχνουν δικά τους συγκροτήματα (バンド, bando) ή υιοθετούν ιδιαίτερα στυλ ντυσίματος.
***
Τελικά, η ζωή του μέσου μαθητή στην Ιαπωνία μπορεί να διαφέρει από αυτό που φανταζόμαστε. Όμως οι περισσότεροι θυμούνται τα σχολικά τους χρόνια με νοσταλγία. Παρά το σκληρό τους πρόγραμμα, γίνονται προσπάθειες ώστε τα παιδιά να μπορούν να έχουν πολλά διαφορετικά ερεθίσματα και να παραμένουν δημιουργικά και δεμένα μεταξύ τους εκτός των σχολικών μαθημάτων!
